Το γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής

Υψομετρικά, η περιοχή μας ξεκινά από τα 820 μέτρα, κάτω από τη Χρυσή, στη σμίξη των δύο κύριων παραπόταμων του Σαραντάπορου, και φτάνει τα 2.400 μέτρα, στην Κιάφα και τις υψηλότερες κορυφές των Αρένων.

Οι κορυφές των Αρένων

Όπως το μεγαλύτερο μέρος της ορεινής και ημιορεινής Ελλάδας, η περιοχή της έρευνας χαρακτηρίζεται από έντονο ανάγλυφο, με μεγάλες κλίσεις: ενδεικτικά, σε ένα κελί 30x30 μέτρων, οι κλίσεις κυμαίνονται 1-67^ο, με μέση κλίση περίπου τις 20^ο. Τα πλέον χαρακτηριστικά σημεία είναι οι κάθετοι γκρεμοί στις Αρένες και στο «Χάρο» της Κοτύλης, οι οποίοι φτάνουν να έχουν ακόμα και ανάστροφη κλίση, μεγαλύτερη των 90^ο.

Ο επιβλητικός γκρεμός "Χάρος" ή "Σπανούρα", πάνω από την κοιλάδα της Παλιάς Κοτύλης

Πραγματικά οροπέδια δεν συναντάμε στην περιοχή μας. Σε περιορισμένες θέσεις έχουμε σχετικά μικρές κλίσεις: στην περιοχή Γούπατα στο ανατολικό άκρο της περιοχής (στον παλιό δρόμο προς Κυψέλη), στα λιβάδια Κοτύλης, στις θέσεις «Πάνω και Κάτω Λόγγος» στις βόρειο-ανατολικές πλαγιές των Άνω Αρένων, και στα Μουτσάλια, γύρω από τις γνωστές σήμερα λίμνες (βλ. επίπεδο Υγρότοποι). Οι περιοχές αυτές, όπως φαίνεται και από το ονόματά τους, υπήρξαν παλιότερα σημαντικές για την οικονομία της περιοχής. Σχετικά ηπιότερες κλίσεις έχουμε ακόμα στην μικρή κοιλάδα της Παλιάς Κοτύλης, όπως στην κοιλάδα του βασικού παραπόταμου του Σαραντάπορου, η οποία διασχίζει εγκάρσια την περιοχή μας, από τον Μυροβλήτη, στο Πευκόφυτο και τη Χρυσή. Ακόμα κι εδώ ωστόσο, οι κάτοικοι των τεσσάρων βασικών οικισμών χρειάστηκε να διαμορφώσουν την καλλιεργήσιμη γη με πεζούλες, τα ίχνη των οποίων ακόμα συναντάμε. 

Ίχνη από παλιές πεζούλες, σε εγκαταλελειμμένα χωράφια στην κοιλάδα της Κοτύλης

Όσο αφορά την έκθεση, καθώς μεγάλο μέρος της περιοχής απλώνεται στις ανατολικές πλαγιές των Αρένων, κυριαρχούν οι αντίστοιχες εκθέσεις. 

Το φυσικό ανάγλυφο μιας περιοχής, τα βουνά, οι κορυφές, οι κοιλάδες, μοιάζουν στα μάτια μας ως κάτι το σταθερό στο χρόνο. Δεν είναι όμως έτσι. Η καθημερινή διάβρωση από τη βροχή, τον αέρα, οι πλημμύρες, η κίνηση της ίδιας της γης αλλάζει το τοπίο με ρυθμούς πολύ πιο γρήγορους από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Το μαρτυρούν άλλωστε, οι σοροί διαβρωμένων πετρωμάτων που συναντάμε παντού στην περιοχή μας.

Η διάβρωση συνεχίζει να αναδιαμορφώνει αέναα το ανάγλυφο της περιοχής

Ακόμα κι έτσι ωστόσο, οι διεργασίες αυτές είναι δύσκολο να αποτυπωθούν σε αλλαγές του ανάγλυφου της περιοχής, στα μικρό χρονικό διάστημα που εξετάζουμε. Έτσι, σε όλες τις στιγμές, θα δείτε το ίδιο ανάγλυφο, αποτυπωμένο από ισοϋψείς γραμμές, ανά 10 υψομετρικής διαφοράς.