Το αγριόγιδο

Το αγριόγιδο της Ελλάδας που ανήκει στο βαλκανικό υποείδος (Rupicapra rupicapra balcanica) είναι το πιο αντιπροσωπευτικό μεγάλο θηλαστικό των ψηλών βουνών. Το βάρος του ενήλικου ζώου κυμαίνεται από 25 έως 45 κιλά.

Ιδανικός βιότοπός του είναι οι επικλινείς καλυμμένες με δάση πλαγιές που καταλήγουν σε απόκρημνες κορυφές με σάρες, λούκια και οριζόντια διαζώματα με άφθονη ποώδη βλάστηση που συνήθως γειτνιάζουν αναλόγως του υψομέτρου με υποαλπικά λιβάδια. Τρέφεται με διάφορα ποώδη φυτά κυρίως αλλά συμπληρωματικά και αναλόγως της εποχής και συνεπώς της διαθεσιμότητας της τροφής και με φύλλα, κλαδάκια δέντρων και λειχήνες.

Ζευγαρώνει τους φθινοπωρινούς μήνες (Οκτώβριο-Νοέμβριο) και γεννά ένα -σπάνια δύο- μικρά έπειτα από 170 περίπου ημέρες, δηλαδή το Μάιο. Τα αρσενικά εγκαταλείπουν το κοπάδι της μητέρας τους σε ηλικία 2-3 χρόνων. Περιπλανώνται έως ότου εγκατασταθούν σε μια δικιά τους επικράτεια γεγονός που μπορεί να συμβεί στην ηλικία των 8-9 χρόνων, οπότε συμπίπτει χρονικά με την πλήρη σεξουαλική ωριμότητα. Ζουν μεμονωμένα εκτός από την περίοδο της αναπαραγωγής οπότε προσεγγίζουν τα θηλυκά της επικράτειάς τους.

Τα θηλυκά με τα μικρά σχηματίζουν κοπάδια που στην Ελλάδα συνήθως αποτελούνται από 5-15 άτομα, σπάνια έως 30 ενώ στο εξωτερικό σε περιοχές με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα δεν αποκλείεται να ξεπεράσουν τα 100 άτομα. Ζουν 15 έως 17 χρόνια.

Το μεγαλύτερο μέγεθος των κοπαδιών παρατηρείται στο τέλος του καλοκαιριού και στην αρχή του φθινοπώρου. Την εποχή αυτή και μέχρι την αρχή του χειμώνα απαντώνται στις ψηλότερες υψομετρικά περιοχές του βιότοπού τους ενώ το χειμώνα κατεβαίνουν στις απόκρημνες δασωμένες πλαγιές. Μετά την Άνοιξη καθώς το χιόνι λειώνει, τα αγριόγιδα σταδιακά ανεβαίνουν ολοένα και ψηλότερα. Το καλοκαίρι προτιμούν τις πιο δροσερές περιοχές ενώ αντίθετα τους χειμερινούς μήνες τις ηλιόλουστες.

Αγριόγιδο, Αρένες

Πληθυσμός στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα σύμφωνα με τα έως τώρα δημοσιευμένα στοιχεία, τις παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια της παρούσας εργασίας και γενικότερα τις προσωπικές παρατηρήσεις το αγριόγιδο απαντάται στη Βόρεια και Νότια Πίνδο, στη Στερεά Ελλάδα, στον Όλυμπο, στη Ροδόπη και σε δύο ακόμη βουνά των συνόρων στη Τζένα- Πίνοβο και στη Νεμέρτσικα. Η γεωγραφική κατανομή του είδους στον Ελλαδικό χώρο παρουσιάζει το γενικό πρότυπο των Βαλκανίων, είναι δηλαδή κατακερματισμένη. Σύμφωνα με τους Papaioannou et al 2019), ο πληθυσμός των Αγριόγιδων είχε αρνητική πορεία ως το 2000, φτάνοντας το ελάχιστο των 477-750 ατόμων. Έκτοτε παρουσιάζει ανοδικές τάσεις, με τις εκτιμήσεις να φτάνουν τα 1500 άτομα.

Πληθυσμός στην περιοχή έρευνας

Η ΕΠΜ καταγράφει την ύπαρξη δύο μεγάλων περιοχών που περιλαμβάνουν επτά ζωτικούς πυρήνες του είδους. Η 2^η περιοχή επικαλύπτεται με την περιοχή του έργου, και συγκεκριμένα στην περιοχή του πυρήνα “Ζ” Επάνω Αρένα. Ο συνολικός πληθυσμός για το Γράμμο εκτιμάται στα 42-48 άτομα. Ωστόσο, για τον πυρήνα «Ζ» που βρίσκεται εντός της περιοχής του έργου, κατά τη μελέτη για τη σύνταξη της ΕΠΜ δεν παρατηρήθηκε κανένα άτομο. Η παρουσία του είδους ήταν γνωστή από παλιότερες παρατηρήσεις-αναφορές. Θεωρήθηκε έτσι ότι το πληθυσμιακό μέγεθος του πυρήνα αυτού ήταν μηδενικό. Αγριόγιο καταγράφεται επίσης και στον Πύργο, όπου υπάρχει καταγραφή στο οριζόντιο πρόγραμμα παρακολούθησης της πανίδας στις περιοχές Natura 2000.

Αγριόγιδο, Αρένες

Η δική μας έρευνα

Για τη συστηματική παρακολούθηση του πληθυσμού των θηλαστικών στην περιοχή και τον εμπλουτισμό των λιγοστών αναφορών από τη βιβλιογραφία, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου μας ένα νέο πρόγραμμα παρακολούθησης, με τοποθέτηση αυτόματων καταγραφικών.

Τοποθέτηση αυτόματων καταγραφικών

Τα αυτόματα καταγραφικά κατέγραψαν 460 διακριτά συμβάντα, με το κάθε συμβάν να αφορά διαφορετικό/ά άτομο/α, στα οποία καταγράφηκαν (μαζί με τις ομαδικές καταγραφές) 524 άτομα.

Για κάθε είδος υπολογίστηκε ο δείκτης σχετικής αφθονίας RAI:

Αριθμός συμβάντων * 100 / ημέρες καταγραφής

Είδος   Άτομα _%      RAI

Αγριογούρουνο 205     39,1% 23,62

Αρκούδα         76       14,5% 8,76

Ζαρκάδι          73       13,9% 8,41

Λύκος  54       10,3% 6,22

Αλεπού 49       9,4%   5,65

Λαγός  23       4,4%   2,65

Αγριόγατα       7         1,3%   0,81

Αγριόγιδο        6         1,1%   0,69

Ασβός 4         0,8%   0,46

Κουνάβι 3         0,6%   0,35

Σκαντζόχοιρος 1         0,2%   0,12

Νυφίτσα          1         0,2%   0,12

Σκίουρος         1         0,2%   0,12

 Άγνωστο         21       4,0%   2,42

Όπως βλέπουμε, καταγράφηκαν 6 εμφανίσεις Αγριόγιδου, που αντιστοιχούν σε 5 τουλάχιστον ξεχωριστά ζώα, και στις δύο περιοχές όπου καταγράφονται πυρήνες (Αρένες, Πύργος). Ο αριθμός είναι μικρός για να επιτρέψει συσχετίσεις με εποχή, ώρα ή τύπο βλάστησης, ωστόσο σημειώνεται ότι επιβεβαιώνεται ο ημερόβιος χαρακτήρας του είδους.

Αγριόγιδο, Πύργος

Για περισσότερα βλ. Νικήσιανης Ν., Τσιάρας Δ.,. Κωνσταντίνου Δ., 2020. Έκθεση μελέτης χλωρίδας και πανίδας - Μελέτη της Πανίδας μέσω Επιτόπιας Έρευνας. Παραδοτέο 4 – Τεύχος 4. 50 Σελίδες + Παραρτήματα.