Μικρά σαρκοφάγα θηλαστικά
Πέρα από τα μεγάλα θηλαστικά, στην περιοχή απαντώνται σε ικανοποιητικούς μάλλον πληθυσμούς, όλα τα μικρά σαρκοφάγα θηλαστικά της ορεινής χώρας:
- Vulpes vulpes Αλεπού
- Felis silvestris Αγριόγατα
- Mustela nivalis Νυφίτσα
- Martes foina Κουνάβι
- Meles meles Ασβός
Τα ζώα αυτά παίζουν σημαντικό οικολογικό ρόλο, ενώ καταγράφηκαν και από την έρευνα που κάναμε. Παρουσιάζονται λοιπόν συνοπτικά, ως ομάδα.
Αγριόγατα φωτογραφημένη στην περιοχή του έργου
Βιολογικά χαρακτηριστικά
Felis silvestris - Αγριόγατα
Είδος πολύ μεγαλύτερο από την εξημερωμένη γάτα. Ζει σε δάση, σε θαμνώνες και παρυφές δασών. Είναι μοναχικό και κυρίως νυκτόβιο ζώο που αποφεύγει τον άνθρωπο. Αναρριχάται εύκολα, αλλά κυνηγάει κυρίως στο έδαφος τρωκτικά. Τρέφεται επίσης με πτηνά, λαγούς, βατράχια κλπ.
Vulpes vulpes - Αλεπού
Νυκτόβιο είδος κυρίως. Τρέφεται με μεγάλη ποικιλία τροφών (μικρά θηλαστικά, λαγούς, πτηνά, κολεόπτερα. Σκάβει μικρά καταφύγια σε θαμνώνες ή άλλες περιοχές με θαμνώδη ή δενδρώδη κάλυψη ή καταλαμβάνει τις φωλιές των ασβών. Στην περιοχή βρέθηκαν ίχνη και περιττώματα κυρίως στα χαμηλότερα υψόμετρα.
Mustela nivalis - Νυφίτσα
Ζει σε όλα τα χερσαία ενδιαιτήματα. Δραστήριο κατά την διάρκεια της νύχτας αλλά και της ημέρας. Ευκίνητο είδος με αναρριχητικές ικανότητες. Κυνηγάει τρωκτικά ακόμη και στις στοές τους. Παρατηρήθηκαν λίγα άτομα στα χαμηλότερα υψόμετρα.
Martes foina - Κουνάβι
Ζει σε φυλλοβόλα δάση και σε βραχώδεις πλαγιές. Δραστήριο την νύκτα και κυρίως το σούρουπο. Ευκίνητο είδος με αναρριχητικές ικανότητες. Τρέφεται με μικρά θηλαστικά, έντομα, πτηνά και καρπούς. Εντοπίστηκαν σε πολλά ενδιαιτήματα εκτός από τα υποαλπικά. Είναι μάλλον αφθονότερο κοντά στις ρεματιές και στην παραποτάμια βλάστηση.
Meles meles - Ασβός
Ζει σε δάση αλλά και σε ανοικτά περιβάλλοντα. Ζει περισσότερο ομαδικά από τα προηγούμενα είδη της οικογένειας. Κατασκευάζει ένα δαιδαλώδες σύστημα στοών όπου ζουν πολλά ζώα. Κυρίως νυκτόβια ζώα. Τρέφονται κυρίως με γαιοσκώληκες αλλά και μια μεγάλη ποικιλία από φυτικά και ζωικά είδη. Εντοπίστηκε σε πολλούς τύπους ενδιαιτημάτων, από τις γεωργικές εκτάσεις και τα δάση έως τα ψηλότερα υψόμετρα αλλά μέχρι τα δασοόρια. Το μεγαλύτερο υψόμετρο που εντοπίστηκε ήταν στα 1700 m.
Αλεπού, το πιο συχνό μικρό σαρκοφάγο στις καταγραφές (εδώ στις Αρένες)
Η δική μας έρευνα
Για τη συστηματική παρακολούθηση του πληθυσμού των θηλαστικών στην περιοχή και τον εμπλουτισμό των λιγοστών αναφορών από τη βιβλιογραφία, σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου μας ένα νέο πρόγραμμα παρακολούθησης, με τοποθέτηση αυτόματων καταγραφικών.
Για το σκοπό αυτό, την άνοιξη του 2019 πραγματοποιήθηκε πρόγραμμα καταγραφή βιοδηλωτικών ιχνών, με σάρωση όλου του δασικού δικτύου της περιοχής. Με βάση τα αποτελέσματα, σχεδιάστηκε πρόγραμμα παρακολούθησης της πανίδας με τοποθέτηση 6 αυτόματων καταγραφικών μηχανών, επί 6 μήνες, σε επιλεγμένα σημεία της περιοχής. Τα αποτελέσματα περιλαμβάνουν την καταγραφή 13 ειδών θηλαστικών (Αρκούδα, Λύκος, Ζαρκάδι, Αγριογούρουνο, Κουνάβι, Σκαντζόχοιρος, Λαγός, Αλεπού, Αγριόγατα, Νυφίτσα, Ασβός, Αγριόγιδο, Σκιούρος), δηλαδή όλων των μεγαλόσωμων θηλαστικών που απαντώνται στην περιοχή (πλην Βίδρας) σε ένα πλήθος 493 διαφορετικών στιγμιότυπων.
Η επεξεργασία αυτών των αποτελεσμάτων, σε συνδυασμό με τη διαθέσιμη βιβλιογραφία, έδωσε στοιχεία και εκτιμήσεις για το πληθυσμιακό μέγεθος του κάθε είδους, την καταλληλότητα των διαφορετικών ενδιαιτημάτων και άλλα σημαντικά στοιχεία, καθώς και πολύτιμες φωτογραφίες της πανίδας της περιοχής.
Τοποθέτηση αυτόματων καταγραφικών
Αυτόματα καταγραφικά (κάμερες)
Σε πρώτη φάση, για τον προσδιορισμό των σημείων τοποθέτησης των καμερών, πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2019 σάρωση ολόκληρου του προσβάσιμου δασικού και επαρχιακού οδικού δικτύου της περιοχής, με στόχο την καταγραφή βιοδηλωτικών ιχνών.
Τα αυτόματα καταγραφικά κατέγραψαν 460 διακριτά συμβάντα, με το κάθε συμβάν να αφορά διαφορετικό/ά άτομο/α, στα οποία καταγράφηκαν (μαζί με τις ομαδικές καταγραφές) 524 άτομα. Για κάθε είδος υπολογίστηκε ο δείκτης σχετικής αφθονίας RAI:
Αριθμός συμβάντων * 100 / ημέρες καταγραφής
Είδος Άτομα _% RAI
Αγριογούρουνο 205 39,1% 23,62
Αρκούδα 76 14,5% 8,76
Ζαρκάδι 73 13,9% 8,41
Λύκος 54 10,3% 6,22
Αλεπού 49 9,4% 5,65
Λαγός 23 4,4% 2,65
Αγριόγατα 7 1,3% 0,81
Αγριόγιδο 6 1,1% 0,69
Ασβός 4 0,8% 0,46
Κουνάβι 3 0,6% 0,35
Σκαντζόχοιρος 1 0,2% 0,12
Νυφίτσα 1 0,2% 0,12
Σκίουρος 1 0,2% 0,12
Άγνωστο 21 4,0% 2,42
Ασβός. Φωτογραφήθηκε κυρίως τις νυχτερινές ώρες, οπότε κι εμφανίζει μεγαλύτερη δραστηριότητα
Σύμφωνα με τα παραπάνω τα σχετικώς πιο άφθονα είδη της περιοχής είναι (με σειρά) το Αγριογούρουνο, η Αρκούδα, το Ζαρκάδι, ο Λύκος και η Αλεπού. Πρέπει να σημειωθεί ωστόσο ότι ο αριθμός των καταγραφών και κατά συνέπεια ο δείκτης RAI επηρεάζεται έντονα από παράγονες που δεν έχουν να κάνουν με την πραγματική αφθονία, όπως το μέγεθος του κάθε είδους (μεγάλα ζώα καταγράφονται πιο εύκολα) και την κινητικότητά του. Είναι φανερό πχ ότι ο πληθυσμός των μικρών θηλαστικών που αναφέρονται στις τελευταίες θέσεις του πίνακα σαφώς υποεκτιμάται κατά αρκετές τάξεις μεγέθους σε σχέση με τα μεγάλα θηλαστικά των πρώτων θέσεων. Επίσης, τα καταγραφικά τοποθετήθηκαν τις περισσότερες φορές πάνω στο δασικό οδικό δίκτυο, με στόχο να συλλάβουν περισσότερα ζώα.
Για περισσότερα βλ. Νικήσιανης Ν., Τσιάρας Δ.,. Κωνσταντίνου Δ., 2020. Έκθεση μελέτης χλωρίδας και πανίδας - Μελέτη της Πανίδας μέσω Επιτόπιας Έρευνας. Παραδοτέο 4 – Τεύχος 4. 50 Σελίδες + Παραρτήματα.
